Forum Brzeg

Brzeski · Brzeski Dołączył: 05 Wrz 2005 110 / 54 Skąd: Brzeg

Dzięki inspiracji kilku forumowiczów, głównie dzięki odkryciu Jahusa, który opublikował w tamtym roku odnaleziony słup z numerem 9,0, po poszperaniu po brytyjskich archiwalnych fotografiach z II wojny trzeba już sprostować:

Bunkrów jest przynajmniej 6

A może jeszcze coś kryje Las Lubszański? Tych co nie znają historii zachęcam do zapoznania się z poprawionym artykułem o bunkierkach. A tych co wiedzą więcej proszę o wymianę informacjami i dyskucję co można jeszcze ciekawego znaleźć.

==========================================
Kompleks strzelnicy Kruppa
W okresie II wojny światowej na polach między Laskowicami Oławskim a Jelczem powstały zakłady zbrojeniowe Bertha Werk - część niemieckiego koncernu Kruppa. Z tymi zakładami jest związany kompleks strzelnicy ciągnący się od Jelcza na południowy-wschód, przez 21 km przez las koło bunkierków, Las Lubszański aż po Brzeski Las Miejski. W skład zespołu wchodziły magazyny, tory kolejki, schrony, strzelnica, kulochwyt, dwie wieże obserwacyjne i bunkierki obserwacyjne.

Na terenie Ziemi Brzeskiej stało przynajmniej 6 identycznych, rozrzuconych po lesie bunkierków. Po dokładnym zlokalizowaniu pierwszych czterech i naniesieniu ich na dokładne mapy okazało się, iż są one położone idealnie na prostej, w jednakowych odległościach od siebie: co ok. 1750 metrów. Wszystkie też zwrócone masywną, ślepą ścianą w tę samą stronę. Dalsze prace z mapami pozwoliły odkryć, iż na tej samej prostej znajduje się kompleks strzelnicy położonej nieopodal Jelcza. Pierwszy z bunkierków jest oddalony od strzelnicy o 5.250 metrów, a czwarty o 10.500 metrów.
Prawdopodobnie bunkierki były schronami dla załóg, które prowadziły obserwacje i poszukiwania pocisków lub niewypałów wystrzeliwanych z odległej strzelnicy.

Po udostępnieniu lotniczych zdjęć szpiegowskich, które wykonywał brytyjski zwiad we wrześniu 1944 roku oraz w lutym 1945 roku (drugie już po zdobyciu tych terenów przez Armię Radziecką) oraz dalsze poszukiwania w Lesie Lubszańskim, pozwoliły skojarzyć kilka następnych faktów. Bunkierki nie stały dokladnie na linii strzału - co wydaje się oczywiste - lecz na prostej biegnącej około 100 metrów równolegle do linii strzału.
Każdemu bunkierkowi towarzyszył prostokątny obszar, wykarczowanego w tym celu lasu. Na zdjęciach lotniczych te prostokąty są bardzo wyraźne, pokryte śniegiem i odznaczają się białym kolorem na tle ciemnego lasu. Pasy miały one różne szerokości, rzędu 100 metrów; im dalej od strzelnicy tym szersze, ostatni dwukrotnie szerszy od pierwszego miał szerokość 150 metrów. Długości tych prostokątów były różne: ok. 500 metrów za pierwszym, ok. 1 km za 2, 3, i 4, ok. 2 km za 5 i 700m za ostatnim.

Każdemu takiemu prostokątowi owarzyszył bunkierek, usytuwany w północnym narożniku. Szczeliny oberwacyjne w bunkierach pozwalały obserować wykarczowane obszary. Żołnierze mogli patrzyć jak spadają doświadczalne (testowane) pociski za bunkierkiem - natomiast od strony strzału chroniła ich ślepa gruba ściana.
Na podstawie zdjęć RAFu można bez problemu określić pozcycję następnych bunkierków: piątego i szóstego. O ile pierwsze cztery rozmieszczone były regularnie, to dwa kolejne są - wydaje się - w przypadkowej odległości. Piąty znajduje się w odległości 13,4 km od strzelnicy, a szósty w odległości 15,950 km. Ostatni znany prostokąt kończył się w odległości 16 km 650 metrów od strzelnicy!

Po kilkudziesięciu latach od wojny nie ma żadnych śladów widocznych po wylesionych prostokątach. Drzewostan został starannie odnowiony.

Oprócz bunkierków śladem po doświadczalnej strzelnicy są słupy kilometrowe. Niektóre zachowały się w doskonałym stanie, z dobrze widocznym rytem. Autorowi udało się dotrzeć do słupa z cyfrą 5,0 oraz 9,0. Są to odległości od punktu usytuowanego w okolicach strzelnicy, lecz nie na samej strzelnicy. Punkt zero wymaga jeszcze ustalenia. Słupy znajdowały się najprawdopodobniej dokładnie na lini strzału, w połowie szerokości wykarczowanych prostokątów.
Na zdjęciach lotniczych widać także wyraźną kreskę biegnącą przez bunkierki w stronę strzelnicy. Brak w tej chwili śladów jakiejkolwiek drogi w tych miejscach, więc być może to była linia telefoniczna.
=======================

Bunkierek nr 1. Położony najbliżej strzelnicy. Znajduje się w lesie między Leśną Wodą a Wójcicami, w oddziale 55c.

Dojście. Najłatwiej trafić idąc „Ścieżką Pana Piotra”, która rozpoczyna się w Wójcicach. Po 1200 metrach (licząc od początku ścieżki) przecinamy dwie (skośne do ścieżki a prostopadłe do siebie) linie oddziałowe. Tu, między jedną a drugą linią, trzeba skręcić w lewo, w głąb lasu. Bunkierek znajduje się kilkadziesiąt kroków od ścieżki.

Bunkierek nr 2. Drugi (licząc od strony strzelnicy) z sześciu identycznych schronów. Jest to pomieszczenie na kilka osób, ze szczeliną strzelniczą, kominem i stanowiskiem na dachu.

Dojazd: Z Dobrzynia szosą w kierunku Wójcic, 970 m od skrzyżowania na Leśną Wodę (mostu nad Smortawą) oraz 260 metrów za skrzyżowaniem gdzie odbija zielony szlak w prawo, na wyraźnym łuku szosy należy skręcić w prawo. Bunkierek stoi przy leśnej drodze, 180 metrów od szosy, w leśnym oddziale nr 79.

Bunkierek nr 3. Położony jest na wschód od Dobrzynia, na południe od Smortawy, praktycznie w Lesie Lubszańskim, w oddz. 124 b.

Dojście. Najlepiej trafić od drewnianego mostu na Smortawie. Idziemy duktem na południe, na pierwszym skrzyżowaniu skręcamy w prawo, po 250 m mijamy skrzyżowanie, idziemy prosto kolejne 100 metrów. Tu trzeba wejść w lewo w gląb lasu, na południe. Bunkierek znajduje się ok. 80 m od drogi, dobrze widoczny, gdyż rośnie w starym sosnowym drzewostanie.

W tym samym oddziale zachował się słup kilometrowy z rytem 9,0

Bunkierek nr 4. Położony jest na wschód od Dobrzynia, w sąsiędztwie utwardzonej drogi z Dobrzynia do Borucic w oddziale 130 g.

Dojazd. Oddział 130, przylega do duktu zwanego „Sztajnilia”. Bunierek znajduje się w połowie szerokości tego oddziału, około 30-50 metrów od drogi. W porze letniej mocno zasłonięty przez bujną zieleń.

Bunkierek nr 5. Położony jest na północny-wschód od Lubszy, na prawo od drogi Lubszanki prowadzącej do Rogalic, w oddziale 232.
Bunkierkowi towarzyszył prostokąt o długośco 2000 m, szeroki ok. 220 m.

Bunkierek nr 6. Położony jest na północ od Lubicza, w oddziale 285. Jest to jedyny z bunkierków, w którym są do dziś drzwi, choć już nie oryginalne. Służy jako składzik.
Bunkier stoi w wysokopiennym lesie na nieznacznym wzniesieniu, w samym środku tórjkątnego oddziału, na wschód od łuku krętej trawiastej drogi prowadzącej przez środek oddziału.
Bunkrowi towarzyszył prostokąt o długości ok. 700 metrów (stosunkowo krótki), i szerokości 300 metrów (nieco szerszy od pozostałych - być może szerszy z przyczyn naturalnych).

Strzelnica
Obiekt ten położony jest na terenie powiatu oławskiego (tereny nadleśnictwa Oława) w rozległym kompleksie leśnym między Bystrzycą a Jelczem.

Strzelnica wiąże się ściśle z zakładami zbrojeniowymi Bertha Werke koncernu Kruppa, które powstały w Jelczu w roku 1943. Wśród produkowanego asortymentu były m.in. haubice 125 mm, być może to właśnie one wymagały testów.

Strzelnica znajdowała się około 5 km od zakładów, między Nowym Dworem a Janikowem. Położenie w środku lasu zapewniało bezpieczeństwo, musiały być tu zgromadzone duże ilości amunicji. Do dziś zachowało się wiele betonowych dróg dojazdowych, widoczne nasypy, ślady torowisk kolejki wąskotowej, stanowisko, gdzie stały testowane działa i obiekt najpotężniejszy – kulochwyt.

Usytuowanie strzelnicy i bunkierków zapewniało bezpieczeństwo przy testach, bowiem na linii strzału nie było żadnej miejscowości ani budynku w odległości przynajmniej 24 km.
Gwoli dokładności trzeba dodać, że samo stanowisko dział, ani też kulochwyt nie są usytuowane dokładnie na linii bunkierków, a ponad 100 m obok. Albo działa dalszego zasięgu miały własne stanowisko obok (prowadzi tam droga betonowa) albo po prostu specjalnie bunkierki zostały przesunięte, by nie stały się przypadkowym celem.

=================

Strzelnica położona jest w leśnym oddz. 87. Łatwo tam trafić betonową drogą prowadzącą od strony leśnej drogi z Bytrzycy do Nowego Dworu.

Wieże. Ze strzelnicą związane są także dwie wieże obserwacyjne. Położone są równolegle do linii strzału w odległości około pół kilometra i kilometra od strzelnicy. Pierwsza jest w postaci kupki gruzu, druga doskonale zachowana: betonowa z oknami na wysokości pierwszego piętra umożliwiającymi obserwację wystrzeliwanych pocisków.

Położenie: obie wieże leżą na pn od szosy wojewódzkiej Oława - Bierutów i na wschód od drogi leśnej Bystrzyca - Nowy Dwór. Ruina wieży leży w oddziale leśnym 106, widoczna z drogi między oddziałami 86 i 106. Druga wieża w oddziale 105, jest widoczna z drogi biegnącej linią między oddziałami 105 i 104.

Lotnisko?
Jakiś związek z zakładami Bertha-Werk ma także tzw. lotnisko polowe. Nie ma pewności, czy było to lotnisko, choć nazwa ta funkcjonowała w przekazach leśników pamiętających czasy tuż po II wojnie a nawet na polskich mapach topograficznych. Niewykluczone, że był to prostokątny wylesiony pas podobny do tych pasów przy bunkierkach.
W miejscu, gdzie było lokalizowane tzw. lotnisko istnieje budynek o żelbetowej konstrukcji, przypominający bunkier, jednak niepodobny do bunkierków z Lasu Lubszńskiego. Prowadziła do niego utwardzona droga. Bunkierek ten położony jest w oddziale 77, na zachód od szosy z Bystrzycy do Minkowic Oławskich, kilkaset metrów od skraju lasu, pod Minkowicami.

============
# Haubica Haubica, to działo podobne do armaty, jednak o krótszym zasięgu a większym kalibrze. Najprawdopodobniej w Jelczu był produkowany model haubicy ciężkiej 15 cm wz. 43. Jego parametry: kaliber lufy 149,1 mm, donośność maksymalna 18 km, szybkostrzelność: 4 strzały na minutę, trakcja motorowa, długość 31,5 kalibrów, tj. prawie 470 cm, ciężar bojowy 5 ton, ciężar podstawowego pocisku 43,52 kg.

Copyrigt M.Helwig